Hepimizin zaman zaman bazı takıntıları olabilir. Kapıyı kilitledim mi diye dönüp tekrar kontrol etmek, ellerimizi birkaç kez yıkamak ya da her şeyin simetrik olmasını istemek… Ancak bu davranışlar günlük yaşamı zorlaştırmaya başladığında ve kişi üzerinde baskı oluşturmaya başladığında Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)‘tan söz etmek gerekir.
OKB Nedir?
OKB, bireyin zihninde istemsizce beliren, rahatsız edici düşünceler (obsesyonlar) ve bu düşünceleri azaltmak ya da etkisiz hale getirmek için tekrar eden davranışlar (kompulsiyonlar) ile karakterize bir anksiyete bozukluğudur.
Obsesyon Nedir?
Obsesyonlar, kişinin zihninden uzaklaştıramadığı, mantıksız olduğunu bildiği halde yoğun kaygı yaratan düşünce, dürtü veya imgelerdir.
Yaygın obsesyon örnekleri:
- Mikrop, hastalık bulaşması korkusu
- Simetri ve düzen takıntısı
- Günah işlemekten ya da kötü bir şey yapmaktan korkma
- Sevdiklerine zarar verme düşüncesi
Kompulsiyon Nedir?
Kompulsiyonlar, obsesyonlarla baş edebilmek için yapılan tekrar eden davranış ya da zihinsel eylemlerdir.
Yaygın kompulsiyon örnekleri:
- Aşırı el yıkama veya temizlik yapma
- Aynı şeyi defalarca kontrol etme
- Belirli sayıda tekrar etme (örn. sayma, dokunma)
- Sessizce dua etme ya da zihinsel olarak bazı sözcükleri tekrar etme
Bu davranışlar kısa vadede rahatlama hissi verse de, uzun vadede bireyin yaşam kalitesini düşürür ve sosyal/mesleki işlevselliği olumsuz etkiler.
OKB’nin Nedenleri Nelerdir?
OKB’nin ortaya çıkışında birçok etken rol oynar. Bu etkenler genellikle şu şekilde özetlenebilir:
- Genetik yatkınlık: Ailede OKB ya da diğer anksiyete bozukluklarının varlığı
- Beyin kimyası: Serotonin gibi nörotransmitter düzeylerindeki dengesizlikler
- Çevresel faktörler: Travmalar, yoğun stres, çocukluk dönemi deneyimleri
- Kişilik yapısı: Mükemmeliyetçi, kontrolcü ya da kaygılı bireylerde daha sık görülür
OKB Nasıl Tedavi Edilir?
Obsesif kompulsif bozukluk tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır ve bireyin yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirmek mümkündür.
1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
BDT, özellikle maruz bırakma ve tepki önleme (ERP) teknikleriyle OKB tedavisinde oldukça etkilidir. Bu terapi, bireyin obsesif düşüncelerle başa çıkma ve kompulsif davranışları azaltma becerisi kazanmasını sağlar.
2. İlaç Tedavisi
Bazı durumlarda psikiyatrist tarafından serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) gibi ilaçlar reçete edilebilir. İlaç tedavisi genellikle terapiyle birlikte daha etkili sonuç verir.
3. Farkındalık ve Gevşeme Teknikleri
Mindfulness, nefes egzersizleri ve stres yönetimi teknikleri, obsesyonların yarattığı kaygıyı azaltmada destekleyici olabilir.
Sonuç: OKB Bir Karakter Özelliği Değil, Tedavi Edilebilir Bir Ruhsal Bozukluktur
OKB yaşayan bireyler çoğu zaman yaşadıklarını gizleme eğilimindedir çünkü düşüncelerinden utanabilir ya da yargılanmaktan korkabilirler. Oysa OKB, oldukça yaygın ve tedaviye yanıt veren bir rahatsızlıktır. Bu süreçte bireyin yalnız olmadığını bilmesi, destek alması ve tedaviye açık olması çok önemlidir.
Eğer siz ya da bir yakınınız OKB belirtileri yaşıyorsa, bir uzmandan yardım almak yaşam kalitenizi geri kazanmanın en önemli adımı olacaktır.
